Medycyna tybetańska to nauka, sztuka i filozofia, która polega na holistycznym podejściu do zdrowia. To nauka, ponieważ jej zasady są określone w systematycznej i logicznej strukturze na podstawie ciała i jego pokrewieństwa ze środowiskiem. Sztuka, ponieważ wykorzystuje szereg technik diagnostycznych do identyfikowania różnych problemów i różnorodne środki terapeutyczne, aby utrzymać prawidłowe i optymalne zdrowie. To filozofia, ponieważ przyjmuje kluczowe buddyjskie zasady altruizmu, karmy i etyki.
W przeciwieństwie do konwencjonalnej medycyny zachodniej, medycyna wschodu kładzie nacisk na wykrycie oraz leczenie zaburzeń równowagi i jest to pierwszy krok w kierunku uzdrowienia. W leczeniu więc nie chodzi o ukrywanie objawów lub reagowaniu tylko na pojedyńczą nieprawidłowość, gdyż każda oznaka dysfunkcji rzuca światło na ogólny wzór nierównowagi.
Termin „diagnoza” w medycynie tybetańskiej oznacza nie tylko identyfikację stanu choroby, ale również analizę procesu zaburzeń energii ciała zanim w pełni staną się widoczne. Tybetański lekarz bada organizm pod kątem równowagi każdego z pięciu elementów oraz trzech humorów. Elementami są: przestrzeń, ogień, wiatr, ziemia i woda.
Przestrzeń jest warunkiem ruchu, odnosi się do położenia różnych organów, także tych „pustych”, jak np. żołądek. W przestrzeni znajdują się wszystkie siły ukryte i jawne.
Ogień z powodu swojego ciepła stwarza przemianę i aktywność, wyraża na przykład procesy metaboliczne.
Wiatr wywołuje ruch, a zatem odpowiada za aspekty krążenia w ciele.
Ziemia ma cechy stanowczości i stabilności, dlatego stanowi podstawę fizycznego istnienia i rozwoju.
Woda tworzy wilgoć we wszystkich swoich formach, zatem w ciele daje początek wszystkim płynom.
Każdy element ucieleśnia inną energię, inną charakterystyczną skłonność i inną reakcję na sytuację. W taki oto sposób możemy przewidywać pewne zachowania i możemy wyciągać wnioski jak zjawiska będą oddziaływać na siebie.
Jest rozróżnienie między zewnętrznymi, wewnętrznymi i tajnymi elementami. Zewnętrzne elementy są podstawowymi częściami składowymi natury: gleba, rzeki i oceany, wulkaniczne lawy i atmosferyczne wiatry. Wewnętrzne elementy są tymi, które zawierają nasze organizmy: nasze ciało, krew i oddech. Tajemne elementy nawiązują do aspektów naszych umysłów, w tym uczuć i różnych stanów psychicznych. Jeśli te wszystkie elementy są w zgodzie, nasze systemy funkcjonują płynnie.
W medycynie tybetańskiej trzy humory są substancjami ciała niezbędnymi do życia. I tak wyróżniamy: wiatr, żółć i flegmę. Jest pięć typów każdego humoru i każdy ucieleśnia szczególną zasadę energii oraz ma określoną lokalizację i funkcję w ciele. Wiatr to energia wchodząca i wychodząca z górnej oraz dolnej części organizmu. Żółć jest związana z pewnymi aspektami procesu trawienia a także procesów pigmentacji, zachodzącymi na przykład podczas opalania się. Flegma wiąże się z układami śluzowymi i limfatycznymi w organizmie. Odnosi się do przeziębień, problemów z zatokami i tym podobnych.
Zasadniczo, humor wiatru odpowiada za dolną część ciała, żółć jest powiązana ze środkową częścią natomiast z flegmą wiąże się górna część ciała.
Oczywiście humory, jak wszystkie zjawiska, składają się z elementów. Wiatr jest przeważnie elementem wiatru i to charakteryzuje się ruchem. Żółć jest w przeważającej mierze elementem ognia i charakteryzuje się gorącem i zmianą. Flegma składa się w przeważającej mierze z ziemi i elementów wody, charakteryzuje się solidnością i spójnością. Wspólnie, są odpowiedzialne za podstawowe funkcjonowanie naszego organizu. Wszystkie choroby mogą być opisane pod względem braku równowagi jednego lub kilku z humorów.
Medycyna tybetańska jest systemem holistycznym, ponieważ wszystkie układy w ciele są ze sobą wzajemnie powiązane.
